دستور پخت
دستور پخت خورش قلیه ترش خوارکی لذیذ لرستان
منتشر شده
1 سال پیشدر
توسط
چوبین
با طرز تهیه خورش قلیه ترش، یکی از غذاهای محلی و خوشمزه لرستان آشنا شوید و با طبخ آن در منزل، یک خورش متفاوت و ترش مزه برای مهمانیها سرو کنید.
خورش قلیه ترش یا قلیه لری، یکی از غذاهای اصیل ایرانی و متعلق به استان لرستان است که با گوشت قرمز، پیاز، آب انار یا عصاره تمر هندی، رب انار یا رب گوجه فرنگی، سیبزمینی و ادویهجات درست میشود؛ البته میتوان آن را با گوشت مرغ نیز درست کرد. با شنیدن نام این خورش، ممکن است فکر کنید که این غذا ربطی به قلیه ماهی یا قلیه میگوی مشهور جنوب کشور داشته باشد؛ اما باید بدانید که خورش قلیه ترش، یک خورش کاملا متفاوت از غذاهای جنوبی است.
در گذشته و در زمان حکومت صفویان بر ایران، تمام خورشها را قلیه مینامیدند که بهمعنای «سرخ کرده» و در زبان عربی بهمعنای «تکههای گوشت» است. این نام تا اواخر دوره قاجار با خورشهای ایرانی گره خورده بود و از آن پس به دلایلی، قلیه جای خود را به واژه خورش داد. هماکنون نیز به غیر از جنوب ایران، در معدود نقاطی از ایران از واژه قلیه استفاده میشود. البته این موضوع بدین معنا نیست که شما نمیتوانید در شهرهای مختلف ایران، قلیههای محلی را مزه کنید. در لغتنامه دهخدا در تعریف قلیه آمده است:
قطعههایی از گوشت که سرخ کنند با پیاز و برخی از سبزیجات، طعامی است از گوشت و پیاز و کدو یا اسفناج و بادنجان.
در ادامه با همراه باشید تا شما را با طرز تهیه خورش قلیه ترش آشنا کنیم. خورش قلیه ترش، یک غذای مناسب برای سرو در وعدههای اصلی است. این خورش محلی لری با برنج خورده میشود و سالادهای سنتی مانند سالاد فصل، سالاد کنگر و سالاد شیرازی از گزینههای فوقالعاده برای سرو در کنار آن هستند.
هرآنچه باید درباره خورش قلیه ترش بدانید:
خورش قلیه ترش و طرز تهیه آن
مواد لازم برای چهار نفر
- ۵۰۰ گرم گوشت گوسفند
- یک عدد پیاز متوسط و نگینی خرد شده
- یک پیمانه آب انار
- ۲ قاشق سوپخوری رب انار
- ۳ عدد سیبزمینی متوسط پوست کنده
- نمک، فلفل، زردچوبه و ادویه خورشتی به مقدار لازم
- ۳ قاشق غذاخوری روغن مایع
- برنج زعفرانی برای سرو
طرز تهیه خورش قلیه ترش
مرحله اول:
در یک قابلمه کمی روغن بریزید و روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا روغن داغ شود. سپس پیازهای نگینی خرد شده را در روغن بریزید و آنها را تفت دهید تا نرم و سبک شوند. گوشت خرد شده را به پیازها بیفزایید و با هم تفت دهید تا گوشت تغییر رنگ دهد و پیازها طلایی شوند. در ادامه زردچوبه، فلفل و ادویه خورشتی را در قابلمه بریزید و با گوشت و پیاز مخلوط کنید. تفت دادن را برای چند دقیقه ادامه دهید تا بوی ادویهجات دربیاید.
مرحله دوم:
پنج پیمانه آب ترجیحا گرم را در قابلمه بریزید و شعله گاز را زیاد کنید تا به جوش آید. سپس شعله گاز را کم کنید، درب قابلمه را ببندید و اجازه دهید تا گوشت بپزد.
مرحله سوم:
آمادهسازی سیبزمینی: سیبزمینی را با پوست در یک قابلمه آب جداگانه بریزید و کمی نمک به آن بیفزایید. سیبزمینیها را روی حرارت متوسط گاز بپزید تا نرم شوند. سپس آنها را از آب دربیاورید و اجازه دهید تا خنک شوند. در ادامه پوست آنها را بگیرید و رنده کنید.
مرحله چهارم:
پس از پخت گوشت، سیبزمینی رنده شده را در قابلمه خورش بریزید و مواد را خوب با هم مخلوط کنید.
مرحله پنجم:
رب انار را در آب انار در یک کاسه حل کنید و همراه با نمک در قابلمه خورش بریزید. اجازه دهید تا خورش روی شعله کم جا بیفتد و روغن پس بدهد.
مرحله ششم:
خورش قلیه ترش را در کاسه بکشید و همراه با برنج زعفرانی سرو کنید. نوش جان!
نکات مهم برای تهیه خورش قلیه ترش
- پنج پیمانه آب برای پخت این مقدار گوشت کافی است. توجه داشته باشید که آب باید در حدی باشد که روی گوشت را بگیرد و نباید بیشتر باشد.
- بهجای آب انار میتوان از آب زغال اخته نیز استفاده کرد.
- برخی افراد بهجای آب انار در خورش قلیه ترش، عصاره تمر هندی میریزند. برای این کار، دو قاشق تمبر هندی را در یک لیوان آب حل کنید و پس از صاف کردن، آن را به گوشت اضافه کنید. فقط توجه داشته باشید که تمر هندی دارای نمک و ترشی است و اگر قبل از پخت گوشت، آن را در خورش بریزید، مانع از پخت گوشت میشود.
- اگر به آب انار، آب زغال اخته یا تمر هندی دسترسی ندارید، برای چاشنی این خورش از آبغوره استفاده کنید.
- برخی افراد بهجای رب انار از رب گوجه فرنگی استفاده میکنند.
- بسته به نوع رب انار و استفاده از آب انار، آب زغال اخته، تمر هندی یا آبغوره، رنگ خروش قلیه ترش میتواند سیاه، قرمز، طلایی باشد.
- شما میتوانید بهجای رنده کردن، سیبزمینیها را نگینی خرد کنید و در خورش بریزید تا ظاهر زیباتری داشته باشد.
- خورش قلیه ترش بهصورت کم آب و غلیظ سرو میشود.
- میزان ترشی این غذا به ذائقه شما بستگی دارد؛ اگر طعم ترشی را ترجیح میدهید، آب انار ترش بیشتری در آن بریزید و اگر طعم شیرینی را ترجیح میدهید، از ترشی آن کم کنید یا کمی شکر، یک قاشق عسل یا چند آلو به آن اضافه کنید. توجه کنید که نوع آلو میتواند به ترش یا شیرینتر شدن خورش کمک کند.
- طرز تهیه خورش قلیه ترش لری با مرغ نیز به همین ترتیب است. در ضمن، اگر آن را با مرغ بپزید، خورش شما زودتر آماده خواهد شد.
ترش قلیه و طرز تهیه آن
ترش قلیه، یکی از خورشهای لذیذ و اصیل شرق گیلان است که نام آن، شباهت زیادی به خورش قلیه ترش لری دارد و گاهی با آن، اشتباه گرفته میشود. ترش قلیه گیلانی با سبزى معطر (گشنیز و کمى نعنا، برگ چغندر، برگ سیر، اسفناج)، باقلا، عدس، لوبیا چیتی، آرد برنج، سبزی معطر خشک، چغندر، آبغوره یا آب نارنج و گوشت گوسفندی درست میشود و طعم و مزهای ترش دارد.
مواد لازم برای چهار نفر
- ۵۰۰ گرم گوشت گوسفند با استخوان
- یک لیوان باقلا
- نصف لیوان لوبیا چیتی
- نصف لیوان عدس
- یک کیلوگرم سبزى معطر (گشنیز و کمى نعنا، برگ چغندر، برگ سیر، اسفناج)
- یک عدد چغندر پوست کنده و نگینی خرد شده
- ۳ قاشق غذاخوری آرد برنج
- ۲ قاشق غذاخوری سبزی معطر خشک
- آبغوره یا آب نارنج به مقدار لازم
- نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار لازم
- روغن مایع به مقدار لازم
طرز تهیه ترش قلیه
مرحله اول:
آمادهسازی حبوبات: باقلا، عدس و لوبیا چیتی را از شب قبل در آب خیس کنید و چند بار آب آنها را عوض کنید تا نفخ آنها گرفته شود.
مرحله دوم:
حبوبات از قبل خیس خورده را با گوشت و آب تازه در قابلمه بریزید و روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا نیمپز شوند.
مرحله سوم:
چغندر نگینی خرد شده و سبزیهای خرد شده را در قابلمه خورش بریزید تا همراه با گوشت و حبوبات بپزند.
مرحله چهارم:
پس از پخت سبزی، آب نارنج یا آبغوره، نمک و فلفل را به خورش بیفزایید و آن را مزه کنید تا در صورت لزوم، نمک یا آبغوره بیشتری به خورش بیفزایید.
مرحله پنجم:
آرد برنج را با کمى آب در یک کاسه مخلوط کنید و هم بزنید. سپس آن را به خورش اضافه کنید و با خوب هم بزنید.
مرحله ششم:
سبزی معطر خشک را با کمی روغن در یک تابه سرخ کنید و سپس آن را در قابلمه خورش بریزید. اجازه دهید تا خورش برای ۱۰ دقیقه دیگر با درب بسته روی حرارت ملایم گاز قل بزند.
مرحله هفتم:
ترش قلیه را با پلو کته سرو کنید.
نکات مهم برای تهیه ترش قلیه
- بهجای سبزی تازه هم میتوان از سبزی خشک استفاده کرد.
- اگر به سبزی معطر و محلی خالواش، چوچاق و گیجای دسترسی دارید، حتما آنها را در خورش بریزید.
- برخی افراد سبزی خشک را با دو قاشق برنج آسیاب کرده و آرد برنج را از طرز تهیه حذف میکنند.
سفر به لرستان با طعم خورش قلیه ترش
مقاله مرتبط:
غذاهای محلی استان لرستان، مانند مردمان این خطه، ریشه در ظرافت، شجاعت و سادگی دارند؛ ظرافتی برگرفته از هنر غنی این منطقه زیبا، شجاعتی برخاسته از دل مردان و زنان لر و سادگی نشات گرفته از روح پاک آنها. خورش قلیه ترش، یکی از غذاهای لذیذ استان لرستان است که بدون شک، شما را عاشق خود خواهد کرد. در سفر به لرستان و در بازدید از شهر زیبای بروجرد، حتما خود را به یکی از غذاخوریهای ساده و محلی دعوت کنید تا بتوانید طعم اصیل یک خورش قلیه لری را بچشید.
خورش قلیه ترش اصیل لری مانند خورش فسنجان کمی سیاه رنگ است و طعم ترش آن در کنار بافت لطیف گوشت و سیبزمینی، هر سلیقهای را راضی خواهد کرد. پس دست به کار شوید و این بار برای مهمانی، یک خورش محلی لذیذ در خانه درست کنید تا سفره شما را رنگارنگ و زیبا کند.

شاید دوست داشته باشید

این دستورالعمل ترکیب شگفت انگیزی از مرغ سرخ شده است. سس گوجه و اسفناج نرم که با کمی نمک و فلفل سیاه، طعمی ملایم پیدا کرده است. این یک نوع غذای ظاهرا سنتی با ترکیبی ساده است. این غذا خودش به تنهایی کامل است، اما اگر با برنج، پاستا یا گِمنه همراه شود، عالی خواهد بود.
مراحل درست کردن این مرغ و اسفناج با اسفناج بسیار آسان است. مقداری روغن را در ماهیتابه گرم کنید، مرغ را اضافه کنید و با مقداری نمک و فلفل سیاه مزهدار کنید. مرغ را تا زمانی که قهوهای شود، سرخ کنید. سس گوجه را بریزید و کمی بپزید. اسفناج را اضافه کنید و تا زمانی که نرم شود، بپزید. یک یا دو این کار را انجام دهید. بعد از اینکه اسفناج تفت خورد، آماده است.
این دستورالعمل بسیار قابل انعطاف است، میتوانید اسفناج را کمتر یا بیشتر کنید و همینطور مرغ را هم به همین صورت. همچنین از کیل به جای اسفناج استفاده کنید. این سبزی هم به همان میزان خوب است. البته به این معنا نیست که با مواد تشکیل دهنده زیاد، آن را سنگین کنید به همین دلیل فقط از نمک و فلفل سیاه استفاده میشود، البته در صورت دلخواه میتوانید ادویههای بیشتری استفاده کنید. هر تغییری که میخواهید بدهید، اما سس گوجهفرنگی را فراموش نکنید، وجود این سس برای یکدست کردن غذا، ضروری است.
مواد مورد نیاز
-
- ران مرغ بدون استخوان: ۱/۲ کیلوگرم
-
- اسفناج کوچک: ۱/۲ کیلوگرم
-
- پیاز: ۱ عدد، نگینی شده
-
- سس گوجه: ۱ پیمانه
-
- نمک: ۱ قاشق چایخوری
-
- روغن: ۱ قاشق غذاخوری
دستور تهیه
۱. روغن را در ماهیتابه و روی حرارت بالا گرم کنید تا زمانی که به جلز و ولز بیفتد. پیازها را اضافه کرده و تفت دهید تا زمانی که تغییر رنگ دهند و کمی تیره شوند.
۲. مرغ را به تکههای کوچک تقسیم کرده و به ماهیتابه بیفزایید. آنها را با نمک و فلفل مزهدار کنید. سپس تفت دهید تا زمانی که سرخ شده و قهوهای شوند.
۳. سس گوجه را ریخته و به مدت ۵ دقیقه دیگر بپزید.
۵. بیبی اسفناج یا همان اسفناجهای جوان را بدون خرد کردن داخل ماهیتابه بریزید و حدود ۱ تا ۲ دقیقه یعنی تا زمانی که نرم شوند، تفت دهید.
۶. پس از این زمان، بلافاصله از روی حرارت بردارید.
۷. آن را با برنج، گمنه، کینوا و یا حتی نان سرو کنید.
نکات مهم
-
- بیبی اسفناج یا اسفناج جوان خیلی نرم است و سریع میپزد بنابراین نباید آن را زیاد روی گاز بگذارید. همینکه پژمرده و نرم شد آن را از روی گاز بردارید.
-
- استفاده از اسفناج جوان خیلی عالی است، اما میتوانید از هر سبزی برگی دیگر به انتخاب خودتان همانند کیل استفاده کنید.
-
- به جای سس گوجه میتوانید از گوجههای تازه استفاده کنید.
-
- اسفناج را زیاد نپزید. پخت طولانی باعث میشود بیشتر مواد مغذی آن از بین برود. آن را به مدت نهایتا ۲ دقیقه بپزید و بلافاصله از روی گاز بردارید.

موساکا بادمجان یک غذای خوشمزه و مجلسی که با بادمجان، گوشت و پنیر موزارلا درست میشود و در کشورهای زیادی محبوب است. موساکا یا موزاکا که تا حدی شبیه گراتن بادمجان است، تاریخچهی پیچیدهای دارد. این غذا بیش از همه در یونان معروف است و یکی از غذاهای اصلی یونانیها شده. از این رو بسیاری بر این عقیده هستند که موساکا یک غذای یونانی است.
البته طرز تهیه موساکا یونانی با نوع ترکی و عربی آن تفاوت دارد. نوعی از موساکا در کشورهای عربی رایج است که به صورت سرد سرو میشود و به جای بادمجان از کدو و گوجه فرنگی در پخت آن استفاده میکنند. در ترکیه این غذا همراه با برنج سرو میشود.
مواد لازم (برای ۵ نفر)
- گوشت چرخکرده: ۲۵۰ گرم
- بادمجان: ۳ عدد بزرگ
- سیبزمینی: ۲ عدد بزرگ
- قارچ: ۳۰۰ گرم
- گوجه فرنگی پورهشده: ۲ عدد
- پیاز خردشده نگینی: ۱ عدد
- زرده تخم مرغ: ۲ عدد
- شیر گرم: ۳ پیمانه
- پنیر موزارلا: ۲۰۰ گرم
- پنیر پارمزان: ۵۰ گرم
- کره: ۵۰ گرم
- سیر لهشده: ۲ حبه
- رب گوجه فرنگی: ۱٫۵ قاشق غذاخوری
- آرد: یکچهارم پیمانه
- پاپریکا، زردچوبه، ادویه کاری، آویشن و نمک: به میزان لازم
دستور تهیه
۱. بادمجانها را با ضخامت ۱ سانتیمتر حلقه حلقه کنید. سپس مقداری نمک روی بادمجانها بپاشید و داخل یک آبکش قرار دهید تا تلخی آنها گرفته شود. بعد از ۳۰ دقیقه بادمجانها را با آب گرم بشویید و با دستمال تمیز خشک کنید. دو طرف بادمجانها را با کمی نمک در روغن سرخ کنید و بعد از خارج کردن از تابه روی دستمال آشپزخانه قرار دهید تا روغن اضافی آنها گرفته شود.
سیب زمینیها را با ضخامت نیم سانتیمتر حلقه حلقه کنید و با آب خنک بشویید. سپس سیبزمینیهای حلقهشده را خشک و با کمی نمک در روغن سرخ کنید. قارچها را هم به همین ترتیب با ضخامت نیم سانتیمتر خرد و در کمی روغن سرخ کنید و کنار بگذارید.
۲. پیاز را به صورت نگینی خرد کنید و در مقداری روغن تفت دهید. بعد از طلائی شدن پیاز، گوشت چرخکرده را به آن اضافه کنید و تفت دهید تا جایی که رنگ گوشت عوض شود.
۳. رب گوجه فرنگی، سیر و ادویهها را به گوشت اضافه کنید و تفت دهید.
۴. در آخر گوجه فرنگی پوره شده را اضافه کنید و تفت دهید. وقتی آب گوجه تبحیر شد مایهی موساکا آماده است و میتوانید آن را از روی حرارت بردارید.
۵. برای تهیه کردن سس بشامل، آرد شیرینیپزی را در قابلمه روی حرارت ملایم تفت دهید تا بوی خامی آن از بین برود و سپس کره را به آن بیفزایید. بعد از کره شیر گرم را کمکم اضافه کنید و مدام هم بزنید تا به یک مایهی روان برسید. سس را روی حرارت ملایم همچنان هم بزنید تا جایی که غلیظ شود. در پایان نمک، فلفل سیاه و پنیر پارمزان را اضافه کنید و سس را از روی حرارت بردارید.
۶. وقتی سس از حرارت افتاد، زردههای تخم مرغ را هم کمکم اضافه کنید و خیلی سریع با همزن هم بزنید. سس بشامل آمادهشده را کنار بگذارید.
۷. سیب زمینیهای سرخ شده را مانند تصویر بهعنوان لایهی اول کف ظرف پخت بچینید. سپس روی آن بادمجانهای سرخ شده را قرار دهید. پس از بادمجان مایهی گوشتی و قارچ سرخشده را بریزید. در آخر سس بشامل را روی سطح موساکا بدهید و با یک لایه پنیر موزارلای رندهشده آن را بپوشانید.
۸. موساکا را به مدت ۳۰ دقیقه در طبقهی وسط فر با دمای ۱۸۰ درجهی سانتیگراد بپزید. در آخر گریل فر را روشن کنید تا پنیر روی موساکا طلایی شود.

یک خورش ساده و سریع و فوری که هم با رب گوجه و هم با رب انار طبخ میشود. اگر هم گیاهخوار هست شامی ترش را گیاهی درست کنید. در لیست غذاهای محلی رشتی و گیلانی شامی ترش رودباری و ماسوله بسیار مشهور هستند، اما تمام دستورهای پخت شامی ترش جزییات یکسانی دارند. آموزش طرز تهیه خورش شامی ترش سنتی گیلانی یا همان تورشه شامی گیلان را در این مطلب بخوانید.
مواد مورد نیاز برای ۶ نفر
- گوشت چرخ کرده مخلوط: ۴۰۰ گرم
- رب گوجه فرنگی: ۵ قاش غذاخوری
- نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار دلخواه
- سیر: ۱ حبه رنده شده
- جعفری ساطوری خرد شده: ۱ قاشق غذاخوری
- اگر سبزی چوچاق یا سبزی انار بیجه دارید: ۱ قاشق غذاخوری
- آرد برنج: ۱ قاشق مرباخوری
- تخم مرغ: ۱ عدد
- رب انار ترش: ۱ قاشق مرباخوری
- زعفران دم کرده غلیظ: ۱ قاشق مرباخوری
- پیازه رنده شده: ۱ عدد بزرگ
- سیب زمینی: ۱ عدد کوچک
- آب غوره یا آب نارنج: ½ لیوان فرانسوی دستهدار
- آب جوش: ۲ لیوان فرانسوی دستهدار
- گلپر: ½ قاشق چایخوری
دستور تهیه
گام اول: در طرز تهیه خورش شامی ترش یا تورشه شامی خوشمزه گیلانی ابتدا باید سس غذا را درست کنید. در یک تابه مقداری روغن بریزید و رب گوجه فرنگی را در آن تفت دهید تا رنگ رب باز شده و طعم خامی آن گرفته شود. وقتی رب خوب تفت خورد، رب انار، آب غوره یا آب نارنج و دو لیوان آب جوش را به آن اضافه کنید. صبر کنید تا سس روی شعله ملایم گاز غلیظ شود.
گام دوم: در یک کاسه مناسب پیاز را رنده کنید و آب آن را خوب بگیرید. سیب زمینی را هم ریز رنده کنید و آب آن را بگیرید. سیر ریز رنده شده، تخم مرغ، گوشت، زعفران، نمک و فلفل سیاه و قرمز و زردچوبه، آرد برنج، گلپر، جعفری ساطوری خرد شده و اگر چوچاق دارید اضافه کنید و تمام مواد را خوب با هم مخلوط کنید و ورز دهید.
گام سوم: هر عدد شامی را به اندازه یک نارنگی بردارید و گردالی کنید (میتوانید مثل کتلت و شامی کباب کف دست هم پهن کنید) در یک تابه جداگانه مقداری روغن بریزید و وقتی روغن داغ شد گردالیهای ترشه شامی را در روغن سرخ کنید. وقتی ترشه شامیها سرخ شدند در سس بریزید و اجازه بدهید کمی در آن قل بخورند. حین قل خوردن سس مرتب از آن روی شامیها بریزید. شامی ترش را برای وعده شام یا ناهار با نان یا برنج و سیب زمینی سرخ کرده سرو کنید.
دستور تهیه شامی ترش خوشمزه رودباری و ترشه شامی ماسوله هم به همین ترتیب است. اگر میخواهید شامی ترش را به صورت گیاهی درست کنید از سویا به جای گوشت استفاده کنید. سویا را ۲۰ دقیقه خیس کنید و سپس آبکش کرده، آب آن را خوب بگیرید و به جای گوشت در مواد شامی ترش بگذارید.
بد نیست بدانید لرستانیها هم غذای شامی ترش را درست میکنند. در واقع شامی ترش لرستانیها که به همین ترتیب با رب انار پخته میشود به «شامی کوو» مشهور است و به نحوی طرز تهیه شامی کباب لرستانیهاست.